We bouwen niet alleen websites voor klanten, maar schrijven ook de webteksten. Die teksten zijn auteursrechtelijk beschermd. Hoe gaan wij als tekstprofessionals om met ons eigen auteursrecht en dat van anderen?
Auteursrecht, of copyright, is een erg belangrijk thema voor tekstschrijvers en copywriters. Ten eerste moet je er als auteur natuurlijk voor waken dat je zelf het copyright van een ander respecteert en niet schendt. Ten tweede kunnen er zich ook auteursrechtelijke geschillen met klanten voordoen. Vooral als er hierover geen duidelijke afspraken zijn overeengekomen.
Hoe gaan wij om met auteursrecht?
Een professioneel tekstschrijver zorgt er altijd voor dat een klant een authentieke tekst krijgt. Niet alleen omdat je als tekstschrijver geen inbreuk wilt maken op het auteursrecht van anderen, maar ook omdat je vanuit als tekstschrijver vanwege je beroepsstandaarden en professionaliteit een klant van een originele tekst wilt voorzien.
Plagiëren is niet enkel kopiëren
Op letterlijk ‒ of beter gezegd: woordelijk ‒ plagiaat, oftewel het ordinair kopiëren van een hele tekst of paragraaf uit bronnen van derden, zul je een beroepsschrijver niet zo snel betrappen. Maar wist je dat behalve het kopiëren van de inhoud ook het een-op-een overnemen van de structuur of opbouw van een tekst als plagiaat kan worden gezien?
Dan is er ook nog iets als zelfplagiaat, waarbij een tekstschrijver een tekst of passage die hij heeft geschreven voor een klant hergebruikt voor een andere klant.
Plagiaat is een ernstige schending van de ethische beroepsnormen en kan verregaande juridische en financiële gevolgen hebben. Kijkt een tekstschrijver dan nooit naar bronnen van derden, zoals de website van een concurrent van een klant? Jawel, maar een tekstschrijver zal nooit één externe bron als inspiratie, laat staan als basis, gebruiken voor zijn tekst.
Ingrijpend herschrijven
Een leek denkt copyright vaak eenvoudig te kunnen omzeilen door wat woorden en de zinsvolgorde te veranderen. De tekstschrijver weet dat, om niet te plagiëren en van een authentieke tekst te kunnen spreken, je een bestaande tekst ingrijpend moet herschrijven.
Dat wil zeggen dat je veranderingen in de structuur, opbouw en inhoud moet aanbrengen. Dat komt neer op het herschikken van de volgorde van informatie, het toevoegen en verwijderen van complete secties en het herformuleren van zinnen om de overall stijl en toon van de tekst te wijzigen.
Hoe dient een klant om te gaan met auteursrecht?
Je hebt betaald voor een originele tekst van een tekstschrijver. Wat mag je nu wel en niet met deze tekst doen? Het antwoord op deze vraag is ten eerste afhankelijk van de individuele overeenkomst die is gesloten, oftewel van wat je als opdrachtgever contractueel bent overeengekomen met de opdrachtnemer.
Is er geen specifieke overeenkomst? Dan zijn vaak de algemene voorwaarden van de opdrachtnemer (de tekstschrijver in dit geval) van toepassing, mits hier duidelijk naar wordt verwezen. In het algemeen is het volgende van toepassing op dingen die klanten wel en niet mogen doen met ‘hun’ tekst.
Gebruik voor het afgesproken doel
Klanten mogen de teksten gebruiken voor het medium waarvoor ze zijn bedoeld, zoals een brochure, folder of website. Ze mogen de teksten niet zonder toestemming hergebruiken voor andere doeleinden. Een klant mag een tekst bedoeld voor een website bijvoorbeeld niet (ook) gebruiken in een bedrijfsbrochure.
En de tekst voor een blogartikel mag niet zomaar een-op-een worden overgenomen in een (digitale) nieuwsbrief. Hergebruik is overigens iets anders dan het herpubliceren van bijvoorbeeld een blogartikel, wat in de regel mag. Al zijn er tekstschrijvers die in hun voorwaarden hebben staan dat je een tekst slechts eenmalig mag publiceren.
Aanpassingen en wijzigingen
Klanten mogen de teksten doorgaans aanpassen en wijzigen om ze beter aan te laten sluiten bij hun specifieke behoeften. Dit verandert trouwens niets aan het auteursrecht, dat bij de schrijver van de originele tekst blijft liggen.
Klanten mogen teksten in principe ook laten vertalen. De vertaler heeft in de meeste gevallen dan het auteursrecht op de vertaling, terwijl de oorspronkelijke auteur het recht op het originele werk behoudt.
Verkoop of overdracht
Klanten mogen teksten niet zomaar doorverkopen of overdragen aan derden zonder toestemming.
Tot slot
In de praktijk komen geschillen tussen tekstschrijvers en hun klanten niet vaak voor. Vaker komt het voor dat teksten die een tekstschrijver heeft geschreven voor bedrijf A door een bedrijf B worden gebruikt, dat daarmee niet alleen inbreuk maakt op de rechten van bedrijf A, maar ook op het auteursrecht van de schrijver.
Bedrijf B moet niet heel gek opkijken als de auteur of bedrijf A als rechthebbende juridische stappen onderneemt naar aanleiding hiervan.
